PASLANMAZ ÇELİKLER

Paslanmaz çelikler bileşiminde e n az %11 krom içeren çeliklerdir. Paslanmaz çelikler mükemmel korozyona dayanım, düşük ve yüksek sıcaklıklarda kullanılabilme, şekil verme kolaylığı gibi özelliklere sahiptir. Paslanmaz çeliklerde kimyasal bileşim değiştirilerek farklı özelliklerde alaşımlar elde edilir. Bu iç yapıyı belirleyen alaşım elementleri ise, önem sırasına göre, krom, nikel molibden ve mangandır. İç yapısına göre paslanmaz çelikler 5 ana gruba ayrılır

. Ferritik: %12-18 Cr içeren çeliklerdir. Bu çelikler mutfak eşyalarında, dekoratif uygulamalarda kullanılır Isıl işlemde dayanım artırılmaz ve sadece tavlanmış durumda kullanılırlar. Kaynak edilme kabiliyetleri düşüktür ve manyetiktirler. (Örn. 409,430, 439 kalite)

. Martenzitik: %C 0,1 ´den fazla olan çelikler yüksek sıcaklıklarda ostenitik yapıya sahiptirler. Ostenitleme sıcaklığı çeliğin türüne göre 950-1050 C arasındadır. Bu sıcaklıkta tutulan çeliğe su verilirse mantenzitik yapı elde edilir. Bu çelikler tavlanmış veya ıslah işlemi görmüş olarak tedarik edilir. Isıl işlem uygulanabilir. Manyetiktirler ve kaynak kabiliyetleri düşüktür Bu çelikler bıçaklar, ameliyat aletleri, miller ve pimlerde kullanılırlar (Örn: 410,420,440C kalite)

. Ostenitik: Temel bileşiminde %18 krom %18 nikel mevcuttur. Korozyon dayanımı, kaynak kabiliyetleri yüksektir, manyetik değildir. Bu çelikler asansörler, bina dış cephe kaplamaları, bilgisayar klavye yayları ,mutfak gereçleri, mimari uygulamalarda kullanılır (Örn: 301, 304, 304L, 309, 310,310S, 316, 316L, 316Ti, 321, 347 kalite)

. Dubleks: Bunlar yüksek oranda krom (%18-28) ve orta miktarda nikel (%4,5-8) içeren çeliklerdir. İyi kaynak edilebilir ve şekil alma kabiliyetleri vardır. Bu çelikler deniz ve tuzlu su ortamındaki petrokimya tesislerinde kullanılır. (Örn: 2205 , 329 kalite)

. Çökelme sertleşmesi uygulanabilenler: Bunlar iç yapı olarak ostenitik, yarı ostenitik veya martenzitik olabilirler. Çökelme oluşu için alüminyum, titanyum, niyobyum ve bakır elementleri ile alaşımlama yapılır. Bu sayede mukavemetleri 1700 MPa'ya kadar çıkan paslanmaz çelikler elde edilir. Manyetiktirler, çok yüksek mekanik dayanım gösterirler ve kaynak edilebilme kabiliyetleri iyidir. Bu çelikler pompa ve vana şaftlarında kullanılırlar (Örn: 631 kalite)



      KİMYASAL BİLEŞİM                
Mlz.no Sembol AISI-SAE C Si(max) Mn(max) P (max) S (max) Cr Mo Ni Diğer
1.4006 X10Cr13 410 0,08
0,12
1 1 0,045 0,03 12,00
14,00
     
1.4016 X8Cr17 430 ≤ 0,08 1 1 0,045 0,03 15,50
17,50
     
1.4021 X20Cr13 420 0,17
0,22
1 1 0,045 0,03 12,00
14,00
     
1.4057 X22CrNi17 431 0,15
0,23
1 1 0,045 0,03 16,00
18,00
     
1.4301 X5CrNi18 9 304 ≤ 0,07 1 2 0,045 0,03 17,00
20,00
  8,50
10,50
 
1.4305 X12CrNiS 18 8 303 ≤ 0,15 1 2 0,045 0,15
0,35
17,00
19,00
  8,00
10,00
 
1.4306 X2CrNi18 9 304L ≤ 0,03 1 2 0,045 0,03 17,00
20,00
  10,00
12,50
 
1.4310 X12CrNi17 7 301 0,08
0,14
1 2 0,045 0,03 16,00
18,00
≤ 0,08 6,50
9,00
 
1.4401 X5CrNiMo 18 10 316 ≤ 0,07 1 2 0,045 0,03 16,50
18,50
2,00
2,50
10,50
13,50
 
1.4404 X2CrNiMo 18 10 316L ≤ 0,03 1 2 0,045 0,03 16,50
18,50
2,00
2,50
11,00
14,00
 
1.4512 X5CrTi12 409 ≤ 0,08 1 1 0,045 0,03 10,50
12,50
    Ti≥ 6x%C≤ 1,00
1.4541 X10CrNTi 18 9 321 ≤ 0,10 1 2 0,045 0,03 17,00
19,00
  9,00
11,50
Ti≥ 5x%C
1.4571 X10CrNiMoTi 18 316Ti ≤ 0,11 1 2 0,045 0,03 16,50
18,50
2,00
2,50
10,50
13,50
Ti≥ 5x%C


Sembol AISI-SAE KULLANIM ALANLARI
X10Cr13 410 su ve buhar için kontrüksiyon parçaları
X8Cr17 430 otomotiv sanayisinde karoser parçaları, tampon üretiminde, mutfak ekipmanlarında
X20Cr13 420 aks, mil, pompa, vana konisi gibi yüksek dayanımlı parçalar
X22CrNi17 431 gıda, sabun, sirke endüstrisinde , yüksek dayanımlı konstrüksüyon parçalarında
X5CrNi18 9 304 ev eşyaları, mutfak cihazları, mimari ve otomotiv uygulamarnda
X12CrNiS 18 8 303 yağ, sabun, boyama , kağıt ve tekstil endüstrisi
X2CrNi18 9 304L kimya, petokimya, kağıt ve deri sanayinde
X12CrNi17 7 301 taşıt yapımında yüksek dayanımlı sac
X5CrNiMo 18 10 316 buhar kazanlarında, petrokimya, kimya sanayi ve gıda sanayinde
X2CrNiMo 18 10 316L buhar kazanlarında, petrokimya, kimya sanayi ve gıda sanayi, mimaride dış çephe kaplamaları
X5CrTi12 409 otomobillerde susturucu ve eksoz sistemlerinde
X10CrNTi 18 9 321 kimya sanayi, fittinglerde, kaynaklı aparat ve depo yapımında
X10CrNiMoTi 18 316Ti petrokimya, boya tesisleri, katran sanayi, selüloz üretimi, reçine

PASLANMAYA VE ASİTE DAYANIKLI ÇELİKLERİN ISIL İŞLEM KARAKTERİSTİKLERİ

      dövme ve haddeleme yumuşak tavlama   sertleştime veya hızlı soğutma Dayanım- Sertlik Dayanıma bağlı
meneviş sıcaklığı
[RSD-C]
        tav süresi soğutma  
Mlz.no Sembol AISI-SAE ᵒC kül hava fırın kum ᵒC dak saat hava fırın su ᵒC hava yağ su Mpa BSD30 RSD-C Mpa ᵒC
1.4006 X10Cr13 410 1150
750
- * - - 750
850
- 2-6 * * - 950
1000
* * - 1030 305 31 590
740
750
700
1.4016 X8Cr17 430 1150
750
- * - - 750
850
20-30 - * - * - - - - - - - - -
1.4021 X20Cr13 420 1150
750
* (*) - - 750
850
- 2-6 - * - 980
1030
* * - 1570 450 47 640
930
750
650
1.4057 X22CrNi17 431 1150
750
* - - - 700
750
- 3-4 - * - 1000
1050
- * - 1570 450 47 780
930
720
630
1.4301 X5CrNi18 9 304 1150
750
- * - - - - - - - - 1000
1050
* - - - - - -
1.4305 X12CrNiS 18 8 303 1150
750
- * - - - - - - - - 1000
1050
* - - - - - -
1.4306 X2CrNi18 9 304L 1150
750
- * - - - - - - - - 1000
1050
* - - - - - -
1.4310 X12CrNi17 7 301 1150
750
- * - - - - - - - - 1000
1050
* - - - - - -
1.4401 X5CrNiMo 18 10 316 1150
750
- * - -   - - - - - 1050
1100
* - - - - - -
1.4404 X2CrNiMo 18 10 316L 1150
750
- * - - - - - - - - 1050
1100
* - - - - - -
1.4512 X5CrTi12 409 1150
750
- * - - 750
800
20-30 - * - - - - - - - - - - -
1.4541 X10CrNTi 18 9 321 1150
750
- * - - - - - - - - 1020
1070
* - - - - - -
1.4571 X10CrNiMoTi 18 316Ti 1150
750
- * - - - - - - - - 1050
1100
* - - - - - -

PASLANMAYA VE ASİDE DAYANIKLI ÇELİKLERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ

      Durumu Sertlik
[RSD-C]
BSD 30
Rp ₒ,2 ( %0,2 akma sınırı ) Rp 1
%1
uzama
≥Mpa
Rm
Çekme
dayanım
Mpa
A
kopma
≥ %
Z
Büzülme
≥ %
Çentik Darbe
(DVM)
≥ %
      20 50 100 150 200 300 400 500 550
Mlz.no Sembol AISI-SAE Tavlı ıslah sertli hızlı soğuma ᵒC ᵒC ᵒC ᵒC ᵒC ᵒC ᵒC ᵒC ᵒC
1.4006 X10Cr13 410 * - - - 140
180
300 285 275 265 260 245 215 - - - 550
700
20 - 85
1.4016 X8Cr17 430 * - - - 130
170
270 - - - - - - - - - 450
660
20 60 -
1.4021 X20Cr13 420 - * - - 180
230
450 430 420 410 400 365 305 - - - 650
800
18 50 55
1.4057 X22CrNi17 431 * - - - ≤275 - - - - - - - - - - ≤950 - - -
1.4301 X5CrNi18 9 304 - - - * 130
180
185 175 155 140 127 110 98 92 90 225 500
700
50 60 85
1.4305 X12CrNiS 18 8 303 - - - * 130
180
215 - - - - - - - - 225 500
700
50 60 85
1.4306 X2CrNi18 9 304L - - - * 120
180
175 165 145 130 118 100 89 81 80 215 450
700
50 60 85
1.4310 X12CrNi17 7 301 - - - * 170
220
350 - - - - - - - - 390 700
950
45 50 105
1.4401 X5CrNiMo 18 10 316 - - - * 130
180
205 195 175 158 145 127 115 110 108 245 500
700
45 60 85
1.4404 X2CrNiMo 18 10 316L - - - * 120
180
195 185 165 150 137 119 108 100 98 235 450
700
45 60 85
1.4512 X5CrTi12 409 * - - - 130
180
260 240 230 210 200 190 180 - - - 400
600
30 - -
1.4541 X10CrNTi 18 9 321 - - - * 130
190
205 190 176 165 155 136 125 119 118 245 500
750
40 50 85
1.4571 X10CrNiMoTi 18 316Ti - - - * 130
190
225 205 190 176 165 145 135 129 127 265 500
750
40 50 85

PASLANMAYA VE ASİTE DAYANIKLI ÇELİKLERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ

      20 ᵒC ile aşağıdaki sıcaklıklar arasında
ortalama ısıl genleşme katsayısı
özgül
ağırlık
özgül
ısı
ısı iletme kabiliyeti
(20 ᵒC)
elektrik direnci
(20 ᵒC)
elastik modül
(20 ᵒC)
manyetlenebilirlik parlatılabilme
     
     
Mlz.no Sembol AISI-SAE 100 200 300 400 500 600 700 800 kg/dm³ J/kg.K W/m.K Ω.mm²/m Gpa evet hayır  
1.4006 X10Cr13 410 10,5 11,0 11,5 12,0 12,0 - - - 7,7 0,46 30 0,60 216 * - *
1.4016 X8Cr17 430 10,0 10,0 10,5 10,0 11,0 - - - 7,7 0,46 25 0,60 220 * - *
1.4021 X20Cr13 420 10,5 11,0 11,5 12,0 12,0 - - - 7,7 0,46 30 0,55 216 * - *
1.4057 X22CrNi17 431 10,0 10,5 11,0 11,0 11,0 - - - 7,7 0,46 25 0,70 216 * - -
1.4301 X5CrNi18 9 304 16,0 17,0 17,0 18,0 18,0 18,5 18,5 19,0 7,9 0,50 15 0,73 200 - * *
1.4305 X12CrNiS 18 8 303 16,0 17,0 17,0 18,0 18,0 18,5 18,5 19,0 7,9 0,50 15 0,73 200 - * *
1.4306 X2CrNi18 9 304L 16,0 17,0 17,0 18,0 18,0 18,5 18,5 19,0 7,9 0,50 15 0,73 200 - * *
1.4310 X12CrNi17 7 301 16,0 17,0 17,0 18,0 18,0 18,5 18,5 19,0 7,9 0,50 15 0,73 200 - * *
1.4401 X5CrNiMo 18 10 316 16,5 17,5 17,5 18,5 18,5 19,0 19,5 19,5 7,95 0,50 15 0,75 200 - * *
1.4404 X2CrNiMo 18 10 316L 16,5 17,5 17,5 18,5 18,5 19,0 19,5 19,5 7,95 0,50 15 0,75 200 - * *
1.4512 X5CrTi12 409 10,5 11 11,5 12 - - - - 7,7 0,46 25 0,60 220 * - -
1.4541 X10CrNTi 18 9 321 16,0 17,0 17,5 18,0 18,0 18,5 18,5 19,0 7,9 0,50 15 0,73 200 - * -
1.4571 X10CrNiMoTi 18 316Ti 16,5 17,5 18,5 18,5 19,0 19,5 19,5 19,5 7,95 0,50 15 0,75 200 - * -


Copyright © NSC Çelik Dış Tic.Paz.San. ve Tic.Ltd.Şti. - 2014 Tüm hakları saklıdır.